مالیات اشخاص خارجی در ایران چگونه است؟

مالیات بر درآمد اشخاص خارجی، به ویژه اشخاص حقوقی و موسسات مقیم خارج از کشور، یکی از موضوعات مهم در حوزه مالیات‌های مستقیم در ایران است.

طبق قوانین موجود، اشخاص حقوقی خارجی که در ایران فعالیت می‌کنند و موسسات مقیم در داخل کشور، در صورتی که نتوانند صورت‌های مالی خود را در مهلت معین تسلیم کنند، مشمول مالیات به صورت علی‌الراس خواهند بود. این موضوع به معنای آن است که مالیات آنها بدون توجه به واقعیات مالی و درآمدی‌شان، به صورت پیش‌فرض تعیین می‌شود.

بر اساس ماده ۱۰۷ قانون مالیات‌های مستقیم کشور، مصوب سال ۱۳۷۰، مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی خارجی که از ایران درآمد کسب می‌کنند، قانونی و الزام‌آور است. این قانون به‌ویژه بر درآمدهایی که از سرمایه‌گذاری در ایران یا فعالیت‌هایی که به صورت مستقیم یا از طریق نمایندگی مانند شعبه‌ها و کارگزاران انجام می‌شود، تمرکز دارد.

مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی:

طبق تبصره ۲ ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج از ایران، به جز مشمولان تبصره (۵) ماده (۱۰۹) و ماده (۱۱۳) این قانون، از کل درآمد مشمول مالیاتی که از بهره‌برداری سرمایه در ایران یا فعالیت‌های مرتبط با آن به‌دست می‌آورند، مشمول مالیات خواهند بود. این درآمد ممکن است از روش‌هایی همچون واگذاری امتیازات، انتقال دانش فنی یا خدمات آموزشی به دست آید.

نمایندگان این موسسات در ایران نیز نسبت به درآمدهایی که به هر عنوان به حساب خود تحصیل می‌کنند، طبق مقررات مالیاتی مشمول مالیات خواهند بود. به عبارت دیگر، هر درآمدی که از فعالیت‌های اقتصادی در ایران کسب شود، مشمول قوانین مالیاتی است.

مالیات بر درآمد موسسات کشتیرانی و هواپیمایی:

طبق ماده ۱۱۳ قانون مالیات‌های مستقیم، مالیات موسسات کشتیرانی و هواپیمایی خارجی بابت کرایه مسافر و حمل کالا از ایران به‌طور مقطوع پنج درصد (۵%) از کلیه وجوهی است که از این بابت عاید آنها می‌شود.

این مبلغ می‌تواند در ایران، در مقصد یا در حین مسیر دریافت شود. نمایندگی‌ها یا شعب این موسسات در ایران موظفند تا بیستم هر ماه، صورت وجوه دریافتی ماه قبل را به اداره امور مالیاتی تسلیم و مالیات مربوطه را پرداخت نمایند. به‌علاوه، این موسسات از بابت این‌گونه درآمدها مشمول مالیات دیگری به عنوان مالیات بر درآمد نخواهند بود.

در صورتی که نمایندگی‌ها یا شعب مذکور نتوانند صورت‌های مالی خود را به موقع تسلیم کنند یا اطلاعات ارائه شده آنها نادرست باشد، مالیات متعلق براساس تعداد مسافر و حجم محمولات به‌صورت علی‌الراس تعیین خواهد شد.

نکات مهم:

در مواردی که مالیات متعلق بر درآمد موسسات کشتیرانی و هواپیمایی ایرانی در کشورهای دیگر بیش از پنج درصد (۵%) کرایه دریافتی باشد، وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است مالیات شرکت‌های کشتیرانی و هواپیمایی تابع کشورهای فوق را به همان نسبت افزایش دهد.

به‌طور کلی، اگر اشخاص حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج از کشور در ایران نتوانند صورت‌های مالی خود را به موقع و مطابق با مقررات ارائه دهند، مالیات آنها به‌صورت علی‌الراس تعیین می‌شود که می‌تواند تبعات مالی سنگینی برای آنها به همراه داشته باشد. لذا توصیه می‌شود این اشخاص و موسسات به دقت به قوانین مالیاتی ایران توجه کرده و در مهلت‌های مقرر به ارائه مستندات مالی خود اقدام نمایند.

روش‌های تشخیص درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی:

در راستای افزایش شفافیت و دقت در شناسایی درآمد مشمول مالیات، اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم به‌ویژه به دارایی‌های اشخاص حقیقی و حقوقی در سازمان امور مالیاتی توجه ویژه‌ای داشته است. به‌طور خاص، ماده 106 این قانون به‌روز رسانی شده است تا فرآیند تشخیص درآمد مشمول مالیات را به طور دقیق‌تری مشخص کند.

درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی — به‌جز درآمدهایی که برای تشخیص آن‌ها مقررات دیگری تعیین شده است — بر اساس میزان سوددهی فعالیت‌های اقتصادی و مطابق با مقررات مواد (94)، (95) و (97) قانون مالیات‌ها و تبصره‌های آن تعیین می‌شود.

ماده 94: درآمد مشمول مالیات مودیان این فصل شامل کل فروش کالا و خدمات به همراه سایر درآمدهای مشمول مالیات است که در فصول دیگر شناسایی نشده‌اند. این درآمد پس از کسر هزینه‌ها و استهلاکات مربوطه بر اساس مقررات فصل هزینه‌های قابل قبول و استهلاکات محاسبه می‌گردد.

ماده 95: صاحبان مشاغل موظف به نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک مرتبط با فعالیت‌های اقتصادی خود هستند. این اسناد باید مطابق با اصول و ضوابط قانون تجارت تنظیم شوند و اظهارنامه مالیاتی باید بر اساس آن‌ها تهیه گردد.

همچنین، آیین‌نامه اجرایی مربوط به نوع دفاتر و روش‌های نگهداری آنها (اعم از ماشینی و دستی)، به همراه نمونه اظهارنامه‌های مالیاتی، باید حداکثر ظرف مدت شش ماه از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون توسط سازمان امور مالیاتی کشور تدوین و به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی برسد.

ماده 97: درآمد مشمول مالیات اشخاص حقیقی که ملزم به ارائه اظهارنامه مالیاتی هستند، بر اساس اظهارنامه‌ای که با رعایت مقررات تنظیم و ارائه شده و مورد پذیرش قرار گرفته، تعیین می‌شود. سازمان امور مالیاتی می‌تواند اظهارنامه‌های دریافتی را بدون رسیدگی پذیرفته و برخی از آن‌ها را بر اساس معیارها و شاخص‌های تعیین شده به‌طور نمونه مورد بررسی قرار دهد.

در صورتی که مودی از ارائه اظهارنامه مالیاتی در مهلت قانونی خودداری کند، سازمان امور مالیاتی موظف به تهیه یک اظهارنامه مالیاتی برآوردی بر اساس اطلاعات اقتصادی موجود است. چنانچه مودی ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص مالیات نسبت به ارائه اظهارنامه مالیاتی اقدام کند، اعتراض وی به‌طور قانونی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. با این حال، این اقدام مانع از تعلق جریمه‌ها و مجازات‌های مربوط به عدم تسلیم به موقع اظهارنامه نخواهد شد.

تبصره: سازمان امور مالیاتی کشور موظف است حداکثر ظرف مدت سه سال از تاریخ ابلاغ این قانون، بانک اطلاعاتی مربوط به نظام جامع مالیاتی را در سراسر کشور راه‌اندازی و فعال نماید. در این مدت، در ادارات امور مالیاتی که نظام جامع مالیاتی به‌طور کامل پیاده‌سازی نشده است، مواد (97)، (98)، (152)، (153)، (154) و (271) قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سال 1380 همچنان به‌کار گرفته خواهد شد.

برای بررسی بیشتر و شرکت در دوره اظهارنامه مالیاتی از این لینک دیدن نمایید: دوره جامع اظهارنامه مالیاتی (اشخاص حقیقی و حقوقی)

جمع بندی:

به‌منظور بهبود فرآیند تشخیص درآمد مشمول مالیات، ضروری است که مودیان با رعایت قوانین و مقررات مالیاتی، اطلاعات دقیق و کاملی را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند. همچنین، آشنایی با نحوه تنظیم و ارائه اظهارنامه مالیاتی به مودیان کمک می‌کند تا در صورت بروز اختلاف، بتوانند حقایق را به‌خوبی مستند کنند.

سازمان امور مالیاتی نیز باید با بکارگیری فناوری‌های نوین، نظارت و رسیدگی به اظهارنامه‌ها را تسهیل کند و به مودیان آموزش‌های لازم را ارائه دهد تا کارایی نظام مالیاتی افزایش یابد.