شرکت دانش بنیان چیست؟
یکی از انواع شرکت‌هایی که در حال حاضر گسترش یافته، شرکت‌های دانش‌بنیان هستند. این شرکت‌ها در واقع به‌عنوان شرکتی تعریف می‌شوند که دارایی اصلی آن‌ها دانش و فناوری است. به عبارت دیگر، شرکت دانش‌بنیان شرکتی است که در راستای گسترش اختراع و نوآوری فعالیت می‌کند و در زمینه فناوری‌های برتر، به‌ویژه تولید نرم‌افزار، فعالیت دارد.
شرکت‌های دانش‌بنیان با هدف هم‌افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور و استفاده بهینه از پتانسیل‌های دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی تأیید شده توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تأسیس می‌شوند. از دیگر اهداف این شرکت‌ها می‌توان به تحقق اهداف علمی کشور شامل گسترش و کاربرد اختراعات و نوآوری‌ها، تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه، و طراحی و تولید کالا و خدمات محصولات دانش‌بنیان با ارزش افزوده بالا اشاره کرد.
در یک تقسیم‌بندی کلی، موضوع کلی شرکت‌های دانش‌بنیان شامل موارد زیر است:
- تجاری‌سازی یافته‌های پژوهشی.
- افزایش درآمدهای اختصاصی دانشگاه‌ها و واحدهای پژوهشی.
- تولید فناوری‌های برتر.
- تجاری‌سازی علم و دانش.
انواع شرکت‌های دانش‌بنیان:
شرکت‌های دانش‌بنیان به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند. این تقسیم‌بندی به شرح زیر است:
- شرکت‌هایی با مالکیت اعضای هیئت‌علمی: در این دسته، اگر سهم دانشگاه در شرکت کمتر از ۵۰ درصد باشد، شرکت به‌عنوان دانش‌بنیان خصوصی شناخته می‌شود.
- شرکت‌هایی با مالکیت دانشگاه‌ها: اگر سهم دانشگاه ۵۰ درصد یا بیشتر باشد، شرکت دانش‌بنیان، به‌عنوان شرکتی دولتی محسوب می‌شود.
حوزه مالیاتی شرکت های دانش بنیان چیست؟
علاوه بر تقسیم‌بندی کلی فوق، یک تقسیم‌بندی دیگر برای بررسی مالیات شرکت‌های دانش‌بنیان وجود دارد. پیش از این، به تفصیل درباره مالیات شرکت‌ها صحبت شده است. بر اساس این تقسیم‌بندی، شرکت‌های دانش‌بنیان به دو سطح نوع ۱ و نوع ۲ تقسیم می‌شوند که هرکدام به دو دسته نوپا و تولیدی نیز دسته‌بندی می‌شوند.
تفاوت این دو سطح به‌طور خلاصه در نوع محصولاتی است که ارائه می‌دهند. به‌عبارت‌دیگر، کالاها و خدمات دانش‌بنیان سطح ۱ شامل محصولاتی هستند که در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش‌افزوده بالا و پیچیدگی فنی زیاد قرار دارند. در حالی که کالاها و خدمات دانش‌بنیان سطح ۲ از پیچیدگی فنی کمتری نسبت به سطح ۱ برخوردارند.
معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان:
یکی از امتیازاتی که شرکت‌های دانش‌بنیان از آن بهره‌مند هستند، معافیت مالیاتی است. این معافیت شرایط خاص خود را دارد و باید بین دو دسته از شرکت‌های دانش‌بنیان تمایز قائل شویم. به‌عبارت‌دیگر، معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک‌های علم و فناوری با شرکت‌های خارج از پارک تفاوت‌هایی دارد.
بر اساس اصل ۵۱ قانون اساسی، هیچ مالیاتی وضع نمی‌شود مگر به موجب قانون و هیچ معافیت و بخشودگی نیز جز به موجب قانون اعطا نمی‌شود. از مهمترین حمایت‌ها و تسهیلات قابل اعطا به شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان، معافیت از پرداخت مالیات، عوارض، حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض صادراتی به مدت پانزده سال است. در حقیقت، استارتاپ‌های واقع در پارک‌های علم و فناوری با دارا بودن شرایط فعالیت در پارک و همچنین شرکت‌های دانش‌بنیان، در صورت ثبت معافیت، از مالیات معاف خواهند بود.
به عبارت دیگر، شرکت‌ها و مؤسساتی که مشمول قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان باشند، می‌توانند از معافیت مالیاتی بهره‌مند شوند. این شرکت‌ها و مؤسسات باید به‌عنوان دانش‌بنیان تولیدی نوع یک یا نوپا نوع یک تأیید شوند و محصولات دانش‌بنیان آن‌ها باید از سطح تکنولوژی بسیار بالایی برخوردار بوده و ارزش افزوده قابل توجهی ایجاد کنند.
این شرکت‌ها و مؤسسات تنها می‌توانند برای کالاهای دانش‌بنیان خود معافیت مالیاتی دریافت کنند. به‌عنوان مثال، اگر شرکتی دارای ۵ محصول باشد که ۲ محصول آن به‌عنوان دانش‌بنیان نوع یک تأیید و ۳ محصول دیگر مردود شده باشد، این شرکت فقط برای ۲ محصول تأییدشده می‌تواند تا ۱۵ سال معافیت مالیاتی دریافت کند.
برای بررسی بیشتر و شرکت در دوره های جامع مالیاتی و اضهارنامه مالیاتی از این لینک دیدن نمایید: دوره جامع اظهار نامه مالیاتی
معافیت مالیاتی شرکت‌های غیرمستقر در پارک علم و فناوری:
بر اساس قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، شرکت‌های دانش‌بنیان سطح ۱ (اعم از نوپا و تولیدی) از معافیت مالیاتی برخوردار هستند. معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان تنها برای درآمدهای مشمول مالیات این شرکت‌ها اعمال می‌شود. توجه داشته باشید که معافیت مالیات بر درآمد باید ناشی از قراردادها و فعالیت‌های تحقیق و توسعه، تجاری‌سازی و تولید محصولات و خدمات دانش‌بنیان در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش‌افزوده فراوان، به‌ویژه در زمینه تولید نرم‌افزارهای مربوطه باشد.
به‌عبارت‌دیگر، معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان صرفاً مربوط به درآمدهای ناشی از مصادیق فعالیت‌های دانش‌بنیان است که هرساله توسط کارگروه ارزیابی به اداره امور مالیاتی ارسال می‌شود. مدت معافیت برای شرکت‌های دانش‌بنیان ۱۵ سال است. البته لازم به ذکر است که هرساله موضوعات معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان باید در کارگروه مورد بررسی قرار گیرد.
مالیات بر ارزش‌افزوده و مالیات بر حقوق کارکنان:
توجه داشته باشید که شرکت‌های دانش‌بنیان از مالیات بر ارزش‌افزوده و مالیات بر حقوق کارکنان معاف نمی‌شوند. برای برخورداری از معافیت مالیاتی، این شرکت‌ها باید درخواست خود را به کارگروه ارزیابی ارائه دهند. یک شرکت دانش‌بنیان تنها در صورتی می‌تواند از معافیت مالیاتی برخوردار شود که موضوعات آن در کارگروه ارزیابی تأیید و به اداره امور مالیاتی ارسال گردد. اطلاعات مربوط به شرکت‌ها و موضوعات آن‌ها در نیمه دوم سال به اداره امور مالیاتی ارسال می‌شود.
مالیات بر ارزش‌افزوده و مالیات بر حقوق کارکنان: اشتباهات متداول
فعالیت‌های مورد تأیید کارگروه برای معافیت مالیاتی هر سال تعیین می‌شوند. به عبارت دیگر، کالاها و خدمات تأیید شده ملاک معافیت ۱۵ ساله نیستند و ملاک معافیت، لیست کالاها و خدمات ارسالی در همان سال خواهد بود.
برای استفاده از معافیت مالیاتی، شرکت‌های دانش‌بنیان باید حداکثر تا تاریخ ۱۵ مرداد نسبت به ارسال درخواست به کارگروه اقدام کنند. از آنجایی که معافیت مالیاتی صرفاً برای درآمد ناشی از فعالیت‌های دانش‌بنیانی است، شرکت‌ها می‌توانند برای سایر درآمدهای خود که مشمول این معافیت نمی‌شوند، از سایر معافیت‌های قانونی استفاده کنند.
معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک علم و فناوری:
شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک علم و فناوری مجوز استقرار و فعالیت را از مدیریت پارک دریافت می‌کنند. این شرکت‌ها بر اساس قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری از معافیت مالیاتی برخوردار هستند و نیازی به دریافت مجوز از کارگروه ارزیابی مالیاتی ندارند.
مدت معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک علم و فناوری ۲۰ سال از تاریخ صدور مجوز توسط رئیس پارک است. این معافیت مربوط به درآمدهای حاصل از فعالیت‌های مذکور در مجوز است که تنها در پارک علم و فناوری تحقق می‌یابد.
بیمه استارتاپ‌ها و فعالان کسب‌وکارهای مجازی:
علاوه بر این، معاونت علمی و فناوری به منظور حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، معافیت گمرکی برای واردات تجهیزات سرمایه‌ای به این شرکت‌ها اعطا می‌کند. در گمرک جمهوری اسلامی ایران، واژه‌ای به نام معافیت گمرکی وجود ندارد و محموله‌ها با حق گمرکی صفر در نظر گرفته می‌شوند.
بنابراین، هنگام تعامل با مأموران این سازمان، بهتر است این نکته را مد نظر داشته باشید. شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند از پرداخت حقوق گمرکی برای کالاهای سرمایه‌ای که از خارج وارد می‌کنند، معافیت گمرکی دریافت کنند.
از دیگر حمایت‌های ارائه شده به شرکت‌های فوق، معافیت بیمه‌ای است. بر اساس تفاهم معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور و سازمان تأمین اجتماعی، قراردادهای شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه تولید کالاها و خدمات دانش‌بنیان از پرداخت حق بیمه معاف خواهند بود. همچنین، امکان گذراندن دوره خدمت سربازی به‌صورت امریه در شرکت‌های دانش‌بنیان نیز وجود دارد.
رئیس سازمان امور مالیاتی کشور در خصوص اعطای معافیت مالیاتی به شرکت‌های دانش‌بنیان، طی بخشنامه شماره 200/96/107 که به ادارات کل امور مالیاتی ارسال شده است، اسامی شرکت‌های دانش‌بنیان مشمول معافیت مالیاتی سال 95 را ابلاغ نمود.
فرآیند اعطای معافیت مالیاتی به شرکت‌های دانش‌بنیان:
هر ساله در سه ماهه اول، ارزیابی‌هایی تحت عنوان “ارزیابی مالیاتی” از سوی معاونت علمی ریاست جمهوری انجام می‌شود. این موضوع برای شرکت‌هایی که در پارک‌های علم و فناوری مستقر هستند، کمی متفاوت است. ارزیابی این شرکت‌ها توسط پارک‌های علم و فناوری در همان زمان صورت می‌گیرد.
کالاهایی که در پارک‌های علم و فناوری تولید می‌شوند از طریق معافیت‌های پارک‌ها، و کالاهای دانش‌بنیانی که خارج از پارک‌های علم و فناوری تولید می‌شوند، از طریق دانش‌بنیان و معاونت علمی ریاست جمهوری معافیت خواهند گرفت. در این ارزیابی‌ها، محصولات از نظر فنی مورد بررسی قرار می‌گیرند و یکی از مهمترین بخش‌های این ارزیابی، یافتن نام‌های تجاری جدید است.
سقف ریالی اعطای معافیت مالیاتی به شرکت‌های دانش‌بنیان:
شرکت‌های دانش‌بنیان مشمول معافیت مالیاتی می‌توانند بدون سقف، معافیت مالیاتی دریافت کنند. به عبارت دیگر، این شرکت‌ها برای فروش کالاهای دانش‌بنیان خود مالیاتی به دارایی پرداخت نمی‌کنند. مبلغ معافیت مالیاتی این شرکت‌ها باید به دو بخش مساوی تقسیم شود.
50% از میزان معافیت مالیاتی باید صرف افزایش سرمایه شرکت گردد و 50% باقی‌مانده باید در تحقیق و توسعه هزینه شود. همانطور که در قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان ذکر شده، شرکت‌ها و مؤسسات می‌توانند حداکثر به مدت 15 سال از حمایت معافیت مالیاتی بهره‌مند شوند.
